Համակարգային խնդիրը

Մեր հիմնական խնդիրներից մեկը համակարգային մտածողության բացակայությունն ու պետական համակարգի մաս կազմող գերատեսչություններում առկա մնայուն համակարգային ճգնաժամն է:

Դա սովորական ճգնաժամ չի, դա ժառանգած, չթոթափված ու քրոմոսոմի մակարդակով մեզանում ամրագրված ճգնաժամ է:

Այդ համակարգային ճգնաժամի լավագույն վկայությունը կառավարության նիստերն են: Աշխարհի ոչ մի երկրում նման համակարգային ճգնաժամի մատուցում ուղիղ եթերով գոյություն չունի, քանզի այդ նիստերն ու ելույթները չթոթափված սովետական կաղապարների ու ժամանակին համահունչ եղանակներով ու մեթոդներով մտածելու ու գործելու բացակայության լավագույն վկայությունն են:

Չափորոշիչ, կառավարության ծրագիր, տարեկան բյուջե, տենդեր, թղթային դասագրքեր, սովետական պատի թերթի մեթոդով պատրաստված թանգարանային ցուցադրություններ, անորակ շինարարություն ու էլի լիքը բաներ։

Յոթ տարի շարունակ մեյմունությունից ու կինտոյությունից բացի ոչ մի նորություն, ոչ մի համակարգային մտածողության վրա հիմնված նոր ու ժամանակակից ծրագիր-գործողություն չտեսանք: Նույն ճապաղ ու դատարկ տեքստերը, լինի դա մամուլի ասուլիսի կամ ճեպազրույցի, կամ էլ ամանորյա ուղերձի: Արդյունքում միակ նորույթը դառնում է հեծանիվ քշելը:

Ծիծեռնակաբերդում տեղի ունեցածը մեր պետականությունը բազմակի անգամ սպանած ու մորթած համակարգային պետականաստեղծ մտածողության բացակայության պարզագույն հետևանքն ու ցուցիչն է: Որքան էլ որ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը բարձր գաղափարներից ու մատերաներից խոսի, միևնույն է իր աշխատաոճն ու մտածելակերպը սովետական փառատոներ ու ոսկե աշուններ կազմակերպող հրահանգիչի կամ կոմսոմոլական ակտիվիստի մակարդակից այն կողմ չի անցնում: Եթե պետության մեջ ճիշտ դրված լիներ պետական մեքենայի ճիշտ գործարկման մնայուն ու հաստատ մեխանիզմներ, ապա Ծիծեռնակաբերդի ազգային խայտառակությունը չէինք ունենա:

Համակարգային մտածողության բացակայության լավագույն ցուցիչը մեղավորների բացակայությունն է ու անհատական մակարդակում պատժվելուց խուսափելու ինքնավստահությունը:

ՈՒ այս ցիկլն անընդհատ կրկնվում է, որովհետև լավագույն հղկված մեխանիզմը, որը փոխարինելու է գալու հանուն պետության ու պետական շահի գործելու, դա պետական միջոցների թալանի ճիշտ ու գրագետ ձևակերպումն է: Այստեղ առաջընթացն ակնհայտ է:

Նույն վիճակն է նաև դասագրքերի պարագայում: ԿԳՄՍ նախարարությունում եթե փորձես համոզել, որ թղթային դասագրքերի նման ձևաչափն ու պատմության դասավանդումը նման բրածո մեթոդներով արդեն որևէ քննություն չի բռնում, ապա քեզ խելագարի տեղ կդնեն: Աշխարհը շատ արագ անցումներով է զարգանում ու մնալ այդ մակարդակին ու մեր երեխաներին մատուցել ու պարտադրել նման որակի ու ժամանակի քննությունը չբռնող դասագրքեր, պարզ բառով կոչվում է հանցագործություն:

ԿԳՄՍ-ում չեն հասկանա, որ թանգարանային ցուցադրութոյւնների այն որակը, որը գոյություն ունի մեր թանգարաններում, այլևս որևէ քննություն չի բռնում: Նախարարությունը զբաղված է տառակերությամբ ու օրենքների սերտմամբ, այնինչ իրական հաջողություններն ու առաջընթացը շատ հաճախ գրանցվում են, այն ժամանակ, երբ ունես ոչ ստանդարտ որոշումներ ընդունելու ու լուծումներ գտնելու ազատություն: Սպանված է հենց այդ ազատությունը, այլապես երկրումդ դասագրքի անորակության մասին բողոքող մասնագետի դեմ ոստիկանական հաշվարկ ուղարկելով ու ընտանիքի անդամներին ահաբեկելով, միևնույն է մակարդակը մնալու է նույնը, քանի որ մշակույթի ու կրթության համար պատասխանատու նախարարը երբեք չի քննի, թե ով և ինչու է այդպիսի հրահանգ տվել:

Վերջում կգա տարեկան հաշվետվությունների ժամանակը ու զբաղվելով ինքնախաբեությամբ, պետական համակարգի բոլոր օղակները կնկարեն հերթական թվերը, կաղաղակեն, որ հնգամյակը կարողացան այս տարի ևս չորս տարում կատարել, երկրի վարչապետը կկառչի տուրիստների քանակից, չհասկանալով, թե դասական իմաստով երկիր այցելող զբոսաշրջիկի կարգավիճակ ունեցող անձն ով է: Այդ նույն անձը համերգների, հարսանիքների ու բանակի քեֆերի մասնակիցների քանակը կմատուցի որպես պետության մշակութային քաղաքականության հաջող օրինակ, շատ լավ հասկանալով, որ իր ամանորյա ուղերձից հետո, խաբեբայության ու կինտոյության համար ունենալու է ևս 365 օր:

Հայկ ԴԵՄՈՅԱՆ

Մեկնաբանություններ